Digital wellbeing, czyli jak zachować cyfrową higienę?

Po czasach, w których uczyliśmy się korzystać z dobrodziejstw świata technologii, nastał okres, podczas którego wielu z nas nie wyobraża sobie życia bez internetu. Telefon, który kiedyś służył wyłącznie do wykonywania połączeń, aktualnie pomaga w niemal każdej czynności – od załatwienia sprawy w banku czy urzędzie, przez dostarczanie rozrywki, aż po przypominanie o dziennej liczbie kroków do wykonania. I chociaż nie ma wątpliwości, że internet to ogromne ułatwienie w codziennym życiu, w zbyt dużych dawkach potrafi zachwiać równowagę między światem online, a rzeczywistością. Jak do tego nie dopuścić?

6 godzin i 42 minuty¹ – średnio tyle czasu dziennie spędza online przeciętny polski użytkownik internetu. Z raportu Digital 2023: Poland dowiemy się też, że 2 godziny i 2 minuty z tego czasu poświęcamy na social media. Ten sam raport dodaje, że z mediów społecznościowych korzysta 27,5 mln Polaków, czyli aż 66,3% całej populacji². Wniosek nasuwa się sam – kochamy być w internecie i korzystać z jego dobrodziejstw.

Jak ze wszystkim co lubimy, również i z obecnością w cyfrowej sieci można przesadzić. W konsekwencji może to doprowadzić do przeciążenia naszego umysłu, a nawet różnych zaburzeń. FOMO, doomscrolling czy nomophobia to tylko niektóre ze skutków, jakie mogą być wywołane przez nadmierne korzystanie z mediów społecznościowych.

Co to oznacza?

FOMO (z ang. fear of missing out) to strach przed tym, co nas omija. Wiąże się z potrzebą ciągłego sprawdzania aktualnych wydarzeń ze świata, ale również tego, co słychać u naszych bliższych lub dalszych znajomych. Najbardziej podatne na FOMO są nastolatki, które spędzają w sieci ponad 5 godzin dziennie³. Według danych zawartych w raporcie „FOMO 2022. Polacy a lęk przed odłączeniem”⁴, jedynie 6% nastolatków nie doświadcza tego zjawiska, a co trzeci doświadcza go bardzo silnie. Uwagę rodziców powinien wzbudzić fakt ciągłego przebywania dziecka z telefonem, nawet w sytuacjach takich jak rodzinny obiad.

Z kolei doomscrolling to poświęcenie nadmiernej ilości uwagi i czasu na przyswajanie negatywnych, niepokojących informacji ze świata mediów. W niepewnych czasach, w których żyjemy, bardzo łatwo jest skupić się jedynie na poszukiwaniu wiadomości, które mają wpływ na nasze poczucie bezpieczeństwa. Może to jednak skutkować znacznym obniżeniem nastroju, a nawet pojawieniem się stanów lękowych.

Pod pojęciem nomophobia kryje się strach przed brakiem dostępu do telefonu komórkowego. Wiąże się z tym dyskomfort psychiczny lub uczucie paniki, na przykład w momencie zgubienia smartfona lub braku możliwości skorzystania z niego.

Wiemy coraz więcej

Świadomość na temat zagrożeń związanych z nadużywaniem internetu jest coraz większa, naturalnie więc powstaje więcej pomysłów na to, jak sobie z tym radzić. Najpopularniejszy z nich to detoks cyfrowy, czyli postanowienie o niekorzystaniu ze smartfona przez określoną ilość czasu. Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę zorganizowała nawet Offline Challange⁵, mający zachęcić nastolatków do odłożenia swojego telefonu na 48 godzin. Większość nowych urządzeń jest również wyposażona w narzędzia mające ułatwić korzystanie z nich w duchu digital wellbeing. Smartfony zliczają czas poświęcony na korzystanie z danej aplikacji, wysyłają powiadomienia zwracające uwagę na zbyt dużą liczbę godzin przed ekranem lub dają możliwość zablokowania konkretnej aplikacji w wybranych godzinach.

Trend ten jest obecny również w niektórych miejscach publicznych – część restauracji zaczęła wymagać od swoich klientów, aby na czas posiłku oddawali telefony kelnerowi i spędzili ten czas na rozmowie z najbliższymi.

Jak tego uniknąć?

Ponieważ internet na dobre zawitał w naszm życiu, ułatwia wiele jego aspektów i nikt nie chce rezygnować z niego w całości. Warto jednak zastosować kilka zasad, które sprawią, że korzystanie z sieci nie będzie dla nas szkodliwe:

1. Kontroluj czas, jaki spędzasz przed telefonem – możesz w tym celu korzystać np. z aplikacji informujących o przekroczeniu wyznaczonej liczby minut/godzin.
2. Ogranicz liczbę powiadomień w ustawieniach telefonu i usuń aplikacje, z których nie korzystasz.
3. W nocy trzymaj telefon z dala od łóżka i nie korzystaj z niego na 1-2 godziny przed snem.
4. Spotykając się z rodziną lub znajomymi, nie wyjmuj telefonu, jeśli nie jest to konieczne. Dbanie o relacje z bliskimi jest bardzo ważne w przeciwdziałaniu uzależnieniu od internetu.
5. Posiłki spożywaj bez telefonu w zasięgu wzroku.
6. Sprawdzaj, czy wśród treści, które do Ciebie docierają, nie przeważają wyłącznie negatywne komunikaty.
7. Planuj czas na regularną aktywność fizyczną.
8. Co jakiś czas organizuj sobie cyfrowy detoks.
9. Spędzaj czas wolny bez telefonu: czytaj książki, rozwiązuj krzyżówki, spaceruj, spotkaj się z bliskimi.
10. Nie korzystaj z telefonu podczas jazdy samochodem lub rowerem.

Zapraszamy do obejrzenia kolejnego odcinka z tej serii „Pewni w sieci”, w którym Joanna Flis, psycholożka i psychoterapeutka, opowiada o cyfrowej higienie.

W ramach naszego cyklu dowiesz się również, jak sztuczna inteligencja wpływa na naszą codzienność i jakie szanse i zagrożenia ze sobą niesie. Zachęcamy również do zapoznania się z innymi artykułami, w których pisaliśmy między innymi o bezpieczeństwie usług publicznych.

¹Źródło: https://datareportal.com/reports/digital-2023-poland
²Źródło: https://datareportal.com/reports/digital-2023-poland
³Źródło: https://zlapdystans.splashthat.com/
⁴Źródło: https://fomo.wdib.uw.edu.pl/2023/01/24/fomo-2022-polacy-a-lek-przed-odlaczeniem-raport-z-iv-edycji-badan/
⁵Źródło: https://fdds.pl/co-robimy/kampanie/offline-challenge.html?gclid=Cj0KCQjwnMWkBhDLARIsAHBOfto_1HeRrBYAd0MVB0ZXMltO0WgW4AeG5RknAjMCqScSPsFcj0EdF-kaAvD9EALw_wcB