Bezpieczne relacja i komunikacja online. Jak zachować ostrożność w poznawaniu kogoś przez internet?

„Życie” w świecie wirtualnym toczy się właściwie równolegle do naszego życia offline. Tak, jak w realu nawiązujemy relacje w pracy, w szkole, podczas różnych zajęć, tak też „poznawanie” kogoś w sieci jest już czymś normalnym. Ale czy na pewno bezpiecznym? Niestety nie zawsze, dlatego warto wiedzieć o podstawowych zasadach komunikacji z osobami poznanymi online i ewentualnych zagrożeniach z tego wynikających.

Nawiązywanie relacji w internecie jest dość powszechnym zjawiskiem – istnieją różne grupy zainteresowań, czy aplikacje do poznawania innych osób. Na pierwszy rzut oka powinna być to bezpieczna droga, bo przecież „tylko” z kimś piszemy na czacie. Jednakże nigdy nie mamy pełnej pewności, kto znajduje się z drugiej strony komunikatora i jakie ma intencje. Najbardziej na zagrożenia związane z tworzeniem relacji online są dzieci i nastolatkowie, którzy często zmagają się np. z niskim poczuciem własnej wartości, a nowo poznany „przyjaciel” daje im swój czas oraz zainteresowanie. Niestety może to być cyberprzestępca, który manipuluje dzieckiem, aby np. zdobyć o nim jakieś informacje bądź nagie zdjęcia. A zjawisko to staje się coraz bardziej powszechne – jak wynika z raportu przygotowanego przez NASK „Nastolatki 3.0” (2023)¹, aż 17,9% nastolatków decyduje się na spotkanie z nieznajomym dorosłym z internetu, a co czwarty z nich nikogo o tym spotkaniu nie poinformował.

Grooming - co to jest?

Zjawisko polegające na podejmowaniu działań w internecie, które służą nawiązaniu więzi emocjonalnej z dzieckiem, aby zmniejszyć jego opory i później je seksualnie wykorzystać, to grooming. Jest to także mechanizm używany po to, by nakłonić dziecko do prostytucji czy udziału w pornografii dziecięcej. Groomer nawiązuje kontakt z dzieckiem i buduje z nim relacje. Tylko że ta relacja ma ukryty cel i nie jest to zwykle czysta sympatia. Groomer poznając bliżej dziecko, poznaje przede wszystkim jego potrzeby, by w niedługim czasie wykorzystać tę wiedzę przeciwko niemu. Manipuluje on swoją ofiarą, wykorzystuje zastraszanie bądź szantaż, aby osiągnąć swój cel. Co niezwykle ważne, grooming dotyczy nie tylko dziewczynek – narażone jest na to każde dziecko, bez względu na wiek czy płeć. Co można więc zrobić, aby ochronić dziecko przed tym zjawiskiem?

Bądźmy uważni w sieci

Choć internet jest obecny w różnych sferach życia dzieci i młodzieży, to warto rozmawiać z nimi o tym, jak świadomie i bezpiecznie nawiązywać relacje online. I budować z nimi więź opartą na zaufaniu, bowiem jak wynika z raportu NASK², kiedy nastolatki doświadczają przemocy najczęściej nie reagują i nikomu o tym nie mówią. Co więcej, bierność w sytuacjach doświadczania przemocy w sieci wzrasta w stosunku do poprzednich lat (2022 – 38,5% vs. 2020 – 32,4%). Co więc możemy zrobić? Oto kilka prostych zasad:

1. Jeśli zauważymy, że ktoś z naszego otoczenia – dziecko, przyjaciel, spędza dużo czasu w internecie konwersując z nieznaną osobą, bądźmy ostrożni, porozmawiajmy z bliskim, wyjaśnijmy zagrożenia wynikające z takiego zachowania.
2. Jeśli jakaś osoba bądź prowadzona z nią konwersacja staje się dziwna, czujemy, że ktoś zachowuje się nieodpowiednio, niezwłocznie zablokujmy takie konto i usuńmy tę konwersację.
3. Rozmawiajmy z dziećmi o tym, dlaczego należy być czujnym i ostrożnym w nawiązywaniu relacji online – dla nich to zwykła zabawa, która realnie może doprowadzić do czegoś złego w skutkach.
4. Nie ufajmy we wszystko, co pisze osoba poznana w internecie – cyberprzestępcy znają się na technikach manipulacji i zdobywania zaufania swoich ofiar.
5. Nie klikajmy w żadne linki, które ktoś przesyła w takiej konwersacji – może to był próba przechwycenia naszych haseł, włamania się na nasze konta itp.

To tylko kilka prostych kroków, dzięki którym można ustrzec dzieci i młodzież przed pułapką nieodpowiednich relacji w sieci. Kluczowa jest przede wszystkim rozmowa i edukacja – zarówno w domu, jak i w szkole.

Zapraszamy do obejrzenia odcinka miniserialu „Tato, seeerio?!” z serii „Pewni w sieci” 3 , w którym nasi bohaterowie rozmawiają właśnie o nawiązywaniu bezpiecznych relacji online.

Zachęcamy też przeczytania artykułu i obejrzenia rozmowy z drugiej edycji kampanii „Pewni w sieci”, w której psycholożka i seksuolożka Małgorzata Iwanek opowiadała o treściach niebezpiecznych dla dzieci: https://pewniwsieci.pl/niebezpieczne-tresci-dla-dzieci.

¹ Raport NASK „Nastolatki 3.0”, 2023: https://www.nask.pl/download/30/4827/ThinkstatRAPORTnastolatki-30ONLINE.pdf
² J.w.